Νεράιδες και Νύμφες

Οι νεράιδες κατά τη λαΐκή παράδοση είναι γυναίκες λεπτές, ψηλές, με μακριά ξανθά μαλλιά, μπλέ μάτια και φορούν λευκά φορέματα. Τις βρίσκει κανείς να κάθονται σε ραχούλες κοντά στα περάσματα των βοσκών, κάτω από καρυδιές, σε σκοτεινές χαράδρες βουνών (νεραϊδοσπηλιές), σε φαράγγια ποταμών και σε πηγές. Λένε ότι όποιος ξεδιψάσει από τις πηγές (νεραϊδόβρυσες) που κατοικούν οι νεράιδες, δεν τον αγγίζει ποτέ ξανά η λύπη. Λένε ακόμα ότι όποιος μάθει το μυστικό από τις "καλές κυράδες", γίνεται πάλι παιδί και ότι όποιος κλέψει τα ξόρκια από τις νεράιδες γίνεται αιώνια σοφός! http://www.agrafiotis.gr/      Οι νεράιδες ...      Στην Ελληνική ύπαιθρο και στα χωριά μας, τις αποκαλούμε με διάφορα ονόματα όπως: Αγερικά, Αιθέριες, Καλομοίρες, Ξωνέρια, Καλούδες, Ανεμικές, Καλές Κυράδες, ακόμα και Ξωτικά.      Στα βουνά των Αγράφων βρίσκεται ένα χωριό το οποίο παλιότερα ονομαζόταν Σπινάσα και μετονομάστηκε σε "Νεράιδα" στις 12.3.1928, λόγω των πολλών πηγών που υπάρχουν γύρω από το χωριό, των αμέτρητων ιστοριών των κατοίκων για νεράιδες που ζούσαν στα γύρω βουνά, αλλά και γενικότερα για την ομορφιά του.      Για τους Σαρακατσάνους οι λευκοντυμένες "καλές" νεράιδες ζουν στις πηγές και τα ρέματα και το σούρουπο μπορεί να ακούσει κανείς τις φωνές και τα γέλια τους. Οι μαυροφορεμένες "κακές" κατοικούν σε σκοτεινά μέρη και στις χαράδρες. Έχουν μαύρα μαλλιά και είναι άσχημες με φριχτό γερασμένο πρόσωπο.     Λέγεται μάλιστα ότι μόνο οι Σαββατογεννημένοι και οι «αλαφροΐσκιωτοι» μπορούν να τις αντιλαμβάνονται και να τις βλέπουν να χορεύουν και να τραγουδούν. Αν κάποιος ωστόσο τολμήσει να τις αντικρίσει ή να πιεί απ’ την πηγή τους χάνει τη μιλιά του ή γίνεται νεραϊδοπαρμένος, παθαίνει δηλαδή επιληψίες και χάνει τα λογικά του.      Το καλοκαίρι τους αρέσει πολύ να πηγαίνουν στ’ αλώνια , όπου αλωνίζουν οι αγρότες και να τους πειράζουν.       Ο μόνος τρόπος, λέει η παράδοση να κάνει κανείς δική του μια νεράιδα είναι να της κλέψει το μαντήλι και τότε εκείνη θα του δοθεί ολοκληρωτικά, θα γίνει καλή μάνα,αλλά όχι και καλή σύζυγος και με το πέρασμα των χρόνων, θα θέλει πίσω το μαντήλι της, που θα την καταστήσει και πάλι ελεύθερη. Όταν θα γεννήσουν το παιδί τους, ξεχνούνε τους θνητούς άνδρες τους.          Σε όλες τις ιστορίες για νεράιδες, γίνεται αναφορά για τραγούδια και συζητήσεις ανάμεσα στα πλάσματα αυτά και σε μαγεμένους οδοιπόρους που έτυχε να ακούσουν το κάλεσμα τους, περιπλανώμενοι στο βουνό. Αναρωτιέται λοιπόν κανείς, αν η φωνή των νεραϊδών, μοιάζει με την ανθρώπινη ή πλησιάζει περισσότερο την γλώσσα των ζώων. Σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, τα πανέμορφα αυτά πλάσματα, μιλούν τη δική τους γλώσσα, τα λεγόμενα «γεραγιδίστικα».      Με το πρώτο άκουσμα, αυτή η περίεργη ομιλία μοιάζει σαν μια συγκεχυμένη σύνθεση φωνηέντων (κυρίως του άλφα), και συμφώνων (κυρίως του χι, του σίγμα και του μι), τα οποία σχεδόν σφυρίζουν, αλλά όσο την ακούει κανείς διαπιστώνει ότι μέσα στο κεφάλι του (σχεδόν σαν μια διανοητική επικοινωνία) την καταλαβαίνει.      Αγαπούν το χορό και τον καλλωπισμό περισσότερο από τις συζητήσεις, τους αρέσει να καλούν περαστικούς, αλλά αν κάποιος ξεγελαστεί και τους απαντήσει του παίρνουν τη φωνή, ενώ χρησιμοποιούν τις θεραπευτικές τους ικανότητες μόνο σε όσους προσέρχονται σιωπηλοί και με φόβο. Είναι φανερό ότι αγαπούν να τραγουδούν και σύμφωνα με την ελληνική λαογραφία, αυτό πραγματοποιείτο, υπό τη συνοδεία μιας περίεργης μουσικής που θυμίζει «βιολιά και κλαρίνα».      Πολλοί παλιότεροι χωρικοί λένε ότι κατάφεραν να δουν νεράιδες και να ακούσουν τη φωνή και τα τραγούδια τους, «έμοιαζαν με πανέμορφες γυναίκες, αλλά ήταν πλάσματα ενός άλλου κόσμου», παραδέχονται. Μα σαν τις αντίκριζαν, δεν έπρεπε να βγάλουν μιλιά από το στόμα τους.  Γιατί τότε, λέει, θάχαναν τη λαλιά τους, θα "κομποδένονταν"!      Λένε ότι οι φωνές τους και κυρίως τα γέλια τους ακούγονταν παντού, αλλά σπάνια δεχόντουσαν να ανταλλάξουν κουβέντες με ανθρώπους, που, όταν συχνά αντίκριζαν, ή τους άφηναν κι από ένα κουσούρι, ή τους μάγευαν με την μουσική τους και τους οδηγούσαν σε γκρεμούς!   Μπορείτε να κρατήσετε μυστικό; Οι νεράιδες υπάρχουν! ...            Οι νύμφες ...      Οι μυθολογικές νύμφες ήταν παρθενικές θεότητες της φύσης που ζούσαν μέσα ή κοντά στις πηγές, τις κρήνες, ή στα ρυάκια (και λεγόντουσαν Ναϊάδες), στις κοιλάδες και στους λειμώνες (και λεγόντουσαν Ναπαίες), στα όρη (Ορειάδες), ή στα δάση, τα δέντρα τα άλση (Δρυάδες και Αμαδρυάδες). Ωκεανίδες λεγόντουσαν οι νύμφες που ζούσαν στις πηγές και θεωρούνταν κόρες του Ωκεανού ενώ Νηρηίδες λεγόντουσαν αποκλειστικά οι νύμφες της θάλασσας. Σαν τοπικές θεότητες, είχαν και κάποιες ειδικές ονομασίες, ανάλογα με τον τόπο διαμονής τους. Έτσι οι νύμφες της Δωδώνης λεγόντουσαν Δωδωνίδες, της Νύσης λεγόντουσαν Νησιάδες κτλ.       Οι νύμφες αποκαλούνταν επίσης κόρες του Δία. Είχαν το χάρισμα της μαντείας και ενέπνεαν ενθουσιασμό στους ποιητές και τους μουσικούς. Οι ποιητές και οι μουσικοί αυτοί ονομάζονταν νυμφόληπτοι. Οι νύμφες δεν ήταν αθάνατες αλλά ζούσαν πολλά χρόνια χωρίς να γερνάνε ποτέ. Λατρεύοντας τις οι άνθρωποι τους προσέφεραν γάλα, κατσίκια, πρόβατα, ελαιόλαδο και κρασί. Οι νύμφες στην τέχνη παρασταίνονται σαν ωραίες γυναίκες. Τα αρχαία χρόνια παρασταίνονταν ντυμένες, ενώ αργότερα γυμνές ή ελαφρά ντυμένες. Συχνά παρασταίνονταν να κρατάνε στα χέρια τους υδρία ή κόγχη, όρθιες ή γονατιστές, να πίνουν νερό ή να ξεκουράζονται κοντά σε πηγή, να παίζουν ή να χορεύουν. Κάποιες φορές παρασταίνονταν μαζί με άλλους θεούς, τον Πάνα, τον Απόλλωνα, τον Ερμή ή ακόμη και με τις Χάριτες. Θεωρούνταν δε, συγγενείς με τις Ώρες αλλά και τις Χάριτες.        Στην νεότερη Ελληνική παράδοση, την θέση των νυμφών την πήραν οι νεράιδες. Η ονομασία νεράιδες προήλθε από αυτή των αρχαίων Νηρηίδων. Θεωρείτο πως κατοικούσαν σε υγρά σπήλαια (Νεραϊδόσπηλα), σε όρη, σε ιαματικές πηγές και γενικότερα σε έρημες και απρόσιτες περιοχές. Αποτελούσαν δε έναν άλλο, ανώτερο από αυτόν των ανθρώπων, κόσμο. Νυμφεύονταν αρσενικά πνεύματα, τους Νεράιδους.         Η ομορφιά τους ήταν τόση ώστε την λέξη νεράιδα την χρησιμοποιούμε ακόμη και σήμερα για να εκφράσουμε μεγάλη καλλονή. Ωστόσο σε πολλές παραδόσεις οι νεράιδες αναπαριστούνται με πόδια κατσίκας ή γαϊδουριού, πράγμα που αποδεικνύει την σύγχυση των Νεράιδων με τα δαιμόνια.         Οι νεράιδες, όπως και οι νύμφες των αρχαίων, πλένονται τα μεσάνυχτα στα νερά των πηγών, και κανείς δεν πρέπει να τολμήσει να πλησιάσει στις πηγές ή να πιει απ’ το νερό τους, για να μη γίνει νεραϊδοπαρμένος (ή νυμφόληπτος). Στην αρχαιότητα μάλιστα με τον όρο νυμφόληπτος περιέγραφαν και τον τρελό. Μετά το λουτρό, οι νεράιδες καλωπίζονται στα σπήλαια ή δίπλα στα ρυάκια. Την νύχτα χορεύουν κι όποιοι τις δουν είτε χάνουν τα λογικά τους είτε παθαίνουν επιληψίες.